Nær daglega berast fréttir af vaxandi vandamálum tengdum skólakerfinu. Kennaraskortur er yfirvofandi og starfandi kennarar flosna upp úr starfi m.a. vegna álagstengdra veikinda og lágra launa. Af þessum sökum næst ekki að manna stöður með menntuðum kennurum og störfum kennara er sinnt í auknum mæli af leiðbeinendum í þeirra stað.
Í nýlegri skýrslu Menntamálastofnunar um uppgefnar ástæður brotthvarfs úr framhaldsskólum má sjá að meginástæður þess að nemendur á skólaskyldualdri hættu í námi voru andleg veikindi, áhugaleysi og brottrekstur vegna brots á mætingarreglum. Dæmi eru um að nemendur á grunnskólaaldri mæti ekki í skólann vegna veikinda og/eða vegna óútskýrðra fjarvista sem í einhverjum tilvikum má rekja til áhugaleysis, en það síðarnefnda ætti í engum tilvikum að viðgangast án þess að afhafst sé í málinu. Orsök kvíða eða áhugaleysis hjá nemendum má rekja til ýmissa þátta svo og vandamála sem tengjast kennaraskorti. Til að mæta ólíkum þörfum grunnskólabarna þarf klárlega að auka stuðning við kennara.
Algerlega er nauðsynlegt að tryggja öllum börnum tækifæri strax í fyrsta bekk kennslu í lífsleikni þar sem unnið er með þætti eins og samskipti, samúð, sjálfstraust, framkomu og aðra þætti sem ýta undir seiglu og sterkari sjálfsmynd. Frá upphafi þarf að tryggja að lögð sé áhersla á styrkleika nemenda og að allir hafi aðgang að fjölbreyttu námi og kennsluaðferðum sem henta hverjum og einum. Leggjum áherslu á að börn fái að prófa sem mest til að útvíkka áhugasvið þeirra. Aðstoðum þau við að velja sér nám að loknum grunnskóla með því t.d. að gefa þeim tækifæri á áhugasviðskönnun og hætta að tala niður iðnmenntun.
Hvernig förum við að þessu?
Það þarf að gera kennarastarfið og störf annara er koma að uppeldi barna eftirsóknarverðara. Það þarf að meta fólk að verðleikum og hafa að leiðarljósi að börnin eru okkar dýrmætasta auðlind. Sýnum því ást og umhyggju okkar fyrir þeim í verki, ekkert skiptir meira máli. Það þarf að tryggja aðgengi barna að námsráðgjöfum, sálfræðiþjónustu, þroskaþjálfum og iðjuþjálfum innan skólanna. Það þarf að stórefla náms- og starfsfræðslu sem mörg börn verða af þrátt fyrir að um sé að ræða lögbundna þjónustu. Auka þarf framboð á verklegum greinum í grunnskóla og hafa vinnusmiðjur þannig úr garði gerðar að börnum séu fundin verkefni sem hvetja þau áfram og kveikja í þeim. Það þarf að ýta undir samskipti í raunheimum þ.e. að börn læri að tala hvort við annað, taki eftir hvert öðru, læri að setja sig í spor annarra og hafi gaman af og njóti samskipta sem eiga sér stað annarsstaðar en í rafrænum heimi. Þá þarf að sjá til þess að börn stundi námið sitt og mæti í skólann. Það er barnaverndarmál ef börn hætta að mæta í grunnskóla. Tryggja þarf stuðning heim til þeirra sem þess þurfa, þ.e. styðja forráðamenn sem ekki hafa tök á að sinna börnum sínum sem skyldi og stórauka aðstoð til fjölskyldna sem hafa ekki íslensku sem fyrsta mál. Þá er afar mikilvægt að tryggja að öll börn njóti sömu réttinda þegar kemur að hlutum sem eiga að vera sjálfsagðir s.s. heitur maður í hádeginu þeim algerlega að kostnaðarlausu, að öllum standi til boða að stunda í það minnsta eina tómstund án kostnaðar og leggja þarf mikla áherslu á að það skapist samfella milli skóla og frístunda. Fjárfestum í skólakerfinu og mikilvægustu auðlind okkar, börnunum, það mun án nokkurs vafa skila sér í hamingjusamari nemendum og betri sýn barna okkar á lífið og framtíð sína.
Elsa Sigríður Þorvaldsdóttir
iðjuþjálfi og skipar sjöunda sæti VG í Hafnarfirði.
