Á Spáni hefur leiðtogi hægri manna komið með þá tillögu að sá flokkur sem fái flest atkvæði m.a. í sveitarstjórnarkosningum fái að stjórna einir. Eðlilega finnst lýðræðissinnum, einnig úr hans eigin flokki tillagan afleit og gegn lýðræðislegri hugsun. Skal engan undra.
En afbrigði af þessum tilburðum er reyndar að finna í flestum sveitarstjórnum á Íslandi. Í sveitarstjórnarlögum og samþykktum sveitarfélaganna eru ákvæði um fjölda bæjarfulltrúa sem kosnir skulu í sveitarstjórn. Engin ákvæði eru hins vegar um að strax á fyrsta fundi skuli bæjarstjórn skipta sér upp í minni- og meirihluta eins og gert er í langflestum sveitarstjórnum. Falleg orð um samstarf og samvinnu má yfirleitt finna í meirihlutasáttmálum en þetta kerfi verður hins vegar til þess að hluti bæjarstjórnar, fulltrúar sem bæjarbúar hafa kosið, eru hafðir útundan í undirbúningi mikilvægra mála auk þess sem flokksagi er yfirleitt látinn ráða frekar en samviska sem menn þó lofa að hafa að leiðarljósi.
Tilhneiging til að minnka lýðræðið má finna víða og er fólk jafnvel alið upp við það í skrifum fjölmiðla, í starfi félaga og víðar. Hversu oft sjáum við ekki frétt um að einhver bjóði sig fram gegn einhverjum öðrum. Hafa ekki allir rétt á að bjóða sig fram til starfa? Það þarf ekki að vera gegn einhverjum? Ef svo fer að fleiri en einn bjóða sig fram í sama embætti fer svo oft af stað baktjaldavinna til að hindra „ósætti“ og fá annan hvorn til að draga framboð sitt til baka. Kosningar ættu að vera góð þjálfun í lýðræðislegri hugsun enr eru það sjaldnast. Af hverju þarf færri kjósendur á bak við fulltrúa stóru flokkanna? Af hverju hefur ekki verið lögð fram tillaga um að breyta því? Af hverju vega atkvæði sumra landsmanna meira en annarra? Af hverju er ekki vilji til að breyta því?
Lýðræðið á víða undir högg að sækja og jafnvel í velmegunarþjóðfélaginu Íslandi.
Guðni Gíslason ritstjóri.
